Είναι γεγονός ότι το φάσμα των καταστάσεων που συναποτελούν την ολότητα της έννοιας «αναπαραγωγική υγεία» δεν είναι πάντα εύκολο να προσδιοριστεί. Τα προβλήματα που αφορούν στην αναπαραγωγική υγεία και στην προάσπισή της δεν είναι τόσο απλά να αντιμετωπιστούν, γιατί συνδέονται και έχουν επιπτώσεις στο κοινωνικό, μορφωτικό, οικονομικό και οικογενειακό περιβάλλον των ατόμων που τα υφίστανται. Επιπλέον, σε πολλές χώρες, ακόμα και σε αυτές που βρίσκονται σε καλό στάδιο οικονομικής ανάπτυξης, τα ζητήματα αναπαραγωγικής υγείας αντιμετωπίζονται ως θέματα τα οποία βρίσκονται στο περιθώριο της καθημερινότητας.

Η χρηματοδότηση των ζητημάτων οικογενειακού προγραμματισμού και αναπαραγωγικής υγείας, που αντιπροσώπευε το 70% των ολικών εξόδων κατά το παρελθόν, έχει περιοριστεί, με το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων να επενδύονται με στόχο τον περιορισμό της λοίμωξης από τον ιό HIV.

Το Μάιο του 2004, στην 57η συγκέντρωση του Π.Ο.Υ., όλα τα μέλη του, εκτός των Η.Π.Α., ενίσχυσαν και επιδοκίμασαν την παγκόσμια στρατηγική αναπαραγωγικής υγείας για τον πολίτη, που σχεδιάστηκε ώστε να επιτυγχάνει και να προωθεί την επιτάχυνση των προγραμμάτων αναπαραγωγικής υγείας, ειδικά όσων ήδη είχαν τεθεί από τη διάσκεψη του Καΐρου το 1994. Επιπλέον, σε ειδική αναφορά των Ηνωμένων Εθνών, αναγνωρίστηκαν 17 βασικά σημεία ως άμεσα μέτρα αντιμετώπισης των ζητημάτων που σχετίζονται με την αναπαραγωγική υγεία. Αυτή η αναφορά έδειξε ότι η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία είναι κρίσιμη όχι μόνο για την επίτευξη των σχετιζόμενων με την υγεία σκοπών των Ηνωμένων Εθνών, αλλά επίσης και για την επίτευξη πολλών άλλων σκοπών στους οποίους περιλαμβάνεται η μείωση της φτώχειας, η επιβεβαίωση της παροχής ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών για όλο τον κόσμο και της ισότητας των φύλων, σε συσχετισμό πάντα με την ύπαρξη αειφόρου περιβαλλοντικής ανάπτυξης. Το Μάιο του 2005, η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέδειξε ότι οι σκοποί που έχουν τεθεί από τη συνδιάσκεψη του Καΐρου το 1994 είναι και πρέπει να είναι πάντα στο επίκεντρο της πολιτικής των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας στο επίπεδο της Ε.Ε., ώστε να επιτευχθεί η παγκόσμια πρόοδος στις υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

Η σχέση μεταξύ των ζητημάτων ανάπτυξης και αναπαραγωγικής υγείας, σε σχέση πάντα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, άλλαξαν τον προσανατολισμό κυβερνήσεων και μη-κυβερνητικών οργανώσεων, από τις κλασσικές πολιτικές ελέγχου του μεγέθους του πληθυσμού, σε καθορισμό και διαμόρφωση προγραμμάτων οικογενειακού προγραμματισμού, που βασίζονται πρωταρχικά στην προάσπιση των αναγκών και δικαιωμάτων των ατόμων.

Η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία είναι κρίσιμη για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των κοινοτήτων και εθνών και ένα κύριο συστατικό μιας ισόρροπης κοινωνίας και επιτυγχάνεται μέσω της: της μείωσης του αριθμού των αμβλώσεων, της αύξησης της χρήσης και της μεγιστοποίησης της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες και στα μέσα αντισύλληψης, για όλο τον ελληνικό πληθυσμό, της περαιτέρω μείωσης της μητρικής, περιγεννητικής και νεογνικής θνησιμότητας, της μείωσης της επίπτωσης και του επιπολασμού του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (μέσω της ορθολογικής χρήσης, σε ευρεία βάση του πληθυσμού, του εμβολίου κατά του ιού HPV), της μείωσης της οικογενειακής βίας και των κρουσμάτων σεξουαλικής κακοποίησης και της μείωσης των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.

Η αναπαραγωγική υγεία ορίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως μια κατάσταση φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με το αναπαραγωγικό σύστημα, σε όλα τα στάδια της ζωής.

Σύμφωνα με τη διάσκεψη του Καΐρου (1994) «η αναπαραγωγική υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους φυσικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία νόσου ή ζητήματος που αφορά στο αναπαραγωγικό σύστημα και στη λειτουργία του. Οι άνθρωποι πρέπει να απολαμβάνουν υγιείς και ικανοποιητικές σεξουαλικές σχέσεις, καθώς και να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το πότε και υπό ποιές συνθήκες θα αναπαραχθούν. Επίσης, οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού και αντιμετώπισης ζητημάτων υπογονιμότητας. Ακόμα, στο πλαίσιο αναπαραγωγικής υγείας υψηλού επιπέδου, οι μητέρες θα πρέπει να φέρουν σε πέρας κάθε εγκυμοσύνη με ασφαλή και αξιοπρεπή τρόπο. Τέλος, η αναπαραγωγική υγεία αφορά και στη σεξουαλική υγεία και στην προάσπισή της, με την εξασφάλιση ποιοτικών ανθρώπινων σχέσεων» (UN 1995).

Η εξέταση της αναπαραγωγικής υγείας σαν ξεχωριστό θέμα Δημόσιας Υγείας καθιερώθηκε αργότερα σαν αποτέλεσμα καταστάσεων, όπως η πανδημία του AIDS, η αύξηση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, καθώς και του μεγαλύτερου ενδιαφέροντος του κοινού σε θέματα όπως η βία απέναντι σε γυναίκες και κορίτσια.

Η έννοια της αναπαραγωγικής υγείας υπονοεί ότι το άτομο είναι σε θέση να βιώνει μια ικανοποιητική και ασφαλή σεξουαλική ζωή, καθώς και ότι έχει την ικανότητα να αναπαράγει και την ελευθερία να αποφασίζει αν, πότε και πόσο συχνά το πράττει. Αλληλένδετες με αυτές τις έννοιες είναι το δικαίωμα της γυναίκας και του άνδρα για ενημέρωση και πρόσβαση σε ασφαλείς, αποτελεσματικές, προσιτές και αποδεκτές μεθόδους οικογενειακού προγραμματισμού της επιλογής του, και το δικαίωμα για κατάλληλες υπηρεσίες παροχής υγιεινής φροντίδας, που επιτρέπουν στις γυναίκες να βιώσουν ασφαλή εγκυμοσύνη και κύηση.

Η αναπαραγωγική υγεία συμπεριλαμβάνει ασθένειες που προκύπτουν από τη σεξουαλική επαφή, καθώς και κάθε πρόβλημα υγιεινής/ υγείας που απορρέει από σεξουαλικά ζητήματα, όπως και προβλήματα στις σχέσεις και στην οικογένεια.

Η φροντίδα της αναπαραγωγικής υγείας ορίζεται ως η ακολουθία των μεθόδων, τεχνικών και υπηρεσιών που συμβάλλουν στην αναπαραγωγική υγεία και ευεξία, με την πρόληψη και επίλυση αναπαραγωγικών προβλημάτων. Συμπεριλαμβάνει επίσης τη σεξουαλική υγεία, σκοπός της οποίας είναι η διεύρυνση της ζωής και των προσωπικών σχέσεων, και όχι μόνο η φροντίδα και θεραπεία γύρω από τα αναπαραγωγικά προβλήματα και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Η διεθνής κοινότητα ασχολείται με το ζήτημα της προάσπισης της αναπαραγωγικής υγείας και της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού για περισσότερο από έναν αιώνα. Η συσχέτιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων με τα θέματα αναπαραγωγικής υγείας περιλαμβάνει την αναγνώριση της προάσπισης της ισότητας των φύλων και της ενίσχυσης της θέσης των γυναικών σε σχέση με τον τερματισμό κάθε είδους βίας κατά των γυναικών, καθώς και τη διαβεβαίωση της ικανότητας της γυναίκας να ελέγχει και να καθορίζει τα θέματα που σχετίζονται με τη γονιμότητα και με τη σεξουαλικότητά της.

Η αναπαραγωγική υγεία θεωρητικά δε θα έπρεπε να είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Υπάρχουν μέθοδοι αντισύλληψης που εμποδίζουν τις ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Απλές τεχνολογίες, που υπήρχαν για πολλά χρόνια, κάνουν τη γέννηση των παιδιών τον 21ο αιώνα -θεωρητικά- πολύ ασφαλή. Οι άνθρωποι μπορεί να μαθαίνουν τεχνικές που επιτρέπουν το ασφαλές σεξ και να καθιστούν τη μείωση των περισσότερων από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα πολύ εύκολη. Ακόμα και η μόλυνση από τον ιό HIV δεν επιφέρει πια αναπόφευκτα το θάνατο. Παρ’ όλα αυτά, το περιθώριο βελτίωσης του επιπέδου της αναπαραγωγικής υγείας παγκοσμίως παραμένει μεγάλο.

Στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη Γυναίκα, τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών περιλαμβάνουν το δικαίωμά τους να έχουν τον έλεγχο και να αποφασίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα σχετικά με θέματα που αφορούν στη σεξουαλικότητά τους, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, χωρίς εξαναγκασμό, διάκριση και άσκηση βίας. Η ισότητα στις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα σεξουαλικών σχέσεων και αναπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένου του απόλυτου σεβασμού της ακεραιότητας του προσώπου, προϋποθέτει αμοιβαία συγκατάθεση και κοινές ευθύνες, όσον αφορά στη σεξουαλική συμπεριφορά και στις συνέπειές της.

Διεθνείς οργανώσεις, όπως η Διεθνής Ομοσπονδία Οικογενειακού Προγραμματισμού (Δ.Ο.Ο.Π./ International Planned Parenthood Federation - IPPF), διατύπωσαν σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα, τα οποία απορρέουν από το διεθνές δίκαιο των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τη δημογραφία (UNFPA) και ο Π.Ο.Υ. αναγνώρισαν το Χάρτη της IPPF για τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα το 1995.

Ο Χάρτης των Σεξουαλικών και Αναπαραγωγικών Δικαιωμάτων της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οικογενειακού Προγραμματισμού (Δ.Ο.Ο.Π./ IPPF) βασίζεται σε 12 δικαιώματα:

1. Το δικαίωμα στη ζωή, που σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι η ζωή καμίας γυναίκας δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο λόγω μιας εγκυμοσύνης.
2. Το δικαίωμα στην ελευθερία και ασφάλεια του ατόμου, που αναγνωρίζει ότι κανένα άτομο δεν πρέπει να υποστεί ακρωτηριασμό των γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων, αναγκαστική εγκυμοσύνη, στείρωση ή έκτρωση.
3. Το δικαίωμα στην ισότητα και στην απελευθέρωση από κάθε μορφής διάκριση, που συμπεριλαμβάνει και τη διάκριση σε σχέση με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική ζωή του ατόμου.
4. Το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, που σημαίνει ότι όλες οι ιατρικές υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας οφείλουν να είναι εμπιστευτικές και ότι όλες οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν αυτόνομα για τις αναπαραγωγικές τους επιλογές.
5. Το δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, που συμπεριλαμβάνει την ελευθερία από την περιοριστική ερμηνεία θρησκευτικών κειμένων, πιστεύω, φιλοσοφιών και εθίμων, ως μέσων υποτίμησης την ελευθερία της σκέψης σε σχέση με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική ιατρική φροντίδα και άλλα θέματα.
6. Το δικαίωμα στην πληροφόρηση και στην εκπαίδευση σε σχέση με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία για όλα τα άτομα, συμπεριλαμβανομένης και της πρόσβασης σε ολοκληρωμένη πληροφόρηση για τα οφέλη, τους κινδύνους και την αποτελεσματικότητα όλων των μεθόδων ρύθμισης της γονιμότητας, ώστε όλες οι αποφάσεις να λαμβάνονται με βάση την ολοκληρωμένη, ελεύθερη και πληροφορημένη συγκατάθεση του ατόμου.
7. Το δικαίωμα επιλογής γάμου ή όχι και της δημιουργίας προγραμματισμένης οικογένειας.
8. Το δικαίωμα απόφασης εάν ή πότε μπορεί να αποκτήσει κάποιος παιδί.
9. Το δικαίωμα στη φροντίδα και στην προστασία της υγείας, που συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα στην καλύτερης δυνατής ποιότητας ιατρική φροντίδα των πελατών, και το δικαίωμα να είναι ελεύθεροι από παραδοσιακές συνήθειες που είναι επιζήμιες για την υγεία.
10. Το δικαίωμα στα οφέλη της επιστημονικής προόδου, που συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα στους χρήστες των σεξουαλικών και αναπαραγωγικών υπηρεσιών υγείας να έχουν πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες που αφορούν στην αναπαραγωγική υγεία, οι οποίες να είναι ασφαλείς, αποτελεσματικές και αποδεκτές.
11. Το δικαίωμα στην ελευθερία συνάθροισης και πολιτικής συμμετοχής, που συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα όλων των ατόμων να ζητήσουν να επηρεάσουν τις κοινότητες και τις κυβερνήσεις να θέσουν ως προτεραιότητα τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και δικαιώματα.
12. Το δικαίωμα να είσαι απαλλαγμένος/η από βασανιστήρια και κακομεταχείριση, που συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα όλων των γυναικών, ανδρών και νέων να είναι προστατευμένοι από τη βία, τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την κακοποίηση2.

Οι στατιστικές αναλύσεις που δημοσιεύθηκαν από τον ΠΟΥ το 2018 με τελαυταία ενημέρωση το 2016 και αφορούν στην αναπαραγωγική υγεία δείχνουν ότι κάθε χρόνο:

• περίπου 210.000.000 γυναίκες υφίστανται απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές της εγκυμοσύνης, που συχνά οδηγούν σε σοβαρές αναπηρίες.
• 500.000 γυναίκες πεθαίνουν κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τη λοχεία (περισσότερο από το 99% αυτών των θανάτων συμβαίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες).
• 3.000.000 μωρά πεθαίνουν την πρώτη εβδομάδα της ζωής τους και περίπου 3.300.000 ακόμα παιδιά γεννιούνται με προβλήματα.
• Περισσότερα από 120.000.000 ζευγάρια αντιμετωπίζουν προβλήματα στην υιοθέτηση μεθόδων αντισύλληψης.
• 80.000.000 γυναίκες κάθε χρόνο έχουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, από τις οποίες 45.000.000 τερματίζονται. Από αυτές τις 45.000.000 αμβλώσεις, οι 19.000.000 γίνονται σε μη ασφαλές περιβάλλον, ενώ το 40% από αυτές γίνεται σε γυναίκες κάτω των 25 ετών, και περίπου 68.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από επιπλοκές που αφορούν σε μη ασφαλείς αμβλώσεις.
• Ένας υπολογιζόμενος αριθμός 340.000.000 νέων περιπτώσεων των τεσσάρων συχνότερων σεξουαλικά μεταδιδόμενων βακτηριακών και πρωτοζωικών λοιμώξεων εμφανίζονται κάθε χρόνο, με το ένα τρίτο από αυτές να αφορά σε άτομα ηλικίας κάτω των 25. Τέτοιες λοιμώξεις συμβάλλουν στο παγκόσμιο πρόβλημα της υπογονιμότητας και στειρότητας -λόγω της παθοφυσιολογίας τους- που αφορά σε περισσότερα από 180.000.000 ζευγάρια σε παγκόσμιο επίπεδο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
• Κάθε χρόνο εμφανίζονται περίπου 5.000.000 νέα κρούσματα λοίμωξης από τον ιό HIV και 257.000 θανάτους από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, που συμπληρώνουν με το χειρότερο και πιο οδυνηρό τρόπο τα προβλήματα που αφορούν στην αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία.

Σε πολλές χώρες, η δυνατότητα τέλεσης ασφαλούς έκτρωσης είναι περιορισμένη και σε μερικές από αυτές η μη ασφαλής έκτρωση ευθύνεται για περισσότερους από το 30% των μητρικών θανάτων. Το 97% από τις 19.000.000 μη ασφαλείς αμβλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο, υπολογίζεται ότι αφορά στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η συχνότητα μη ασφαλούς έκτρωσης σε κάθε χώρα επηρεάζεται από την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων οικογενειακού προγραμματισμού, ώστε να αποφεύγονται οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, την εφαρμογή των νόμων για την έκτρωση, τη διαθεσιμότητα και ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που σχετίζονται με την τέλεση νομίμων και ασφαλών αμβλώσεων. Επιπρόσθετα, η περιοριστική των αμβλώσεων νομοθεσία - σε όσες χώρες υφίσταται - σχετίζεται με υψηλό ποσοστό μη ασφαλών αμβλώσεων για προφανείς λόγους

Μετά από τις αιτίες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη, τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα είναι η 2η συχνότερη αιτία απώλειας υγιούς ζωής, όπως αυτή μετριέται με τους σύγχρονους κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, στις γυναίκες.

Μερικές λοιμώξεις, όπως π.χ. η ερυθρά, είναι πολύ χαμηλής φυσικής θνητότητας, αλλά παρ’ όλα αυτά προκαλούν πολλά προβλήματα στο προσβεβλημένο άτομο. Αυτές κι άλλες περισσότερο σοβαρές λοιμώξεις, όπως η λοίμωξη με τον ιό HIV, τον ιό των ανθρώπινων κονδυλωμάτων (HPV), τον ιό του απλού έρπητα (HSV) και η σεξουαλικά μεταδιδόμενη ηπατίτιδα Β, είναι πολύ πιο συχνές στον πληθυσμού απ’ ότι τα 4 νοσήματα που περιγράψαμε παραπάνω.

Παγκοσμίως, περίπου το 20% των γυναικών με ηλικία κάτω από τα 24 χρόνια έχουν λοίμωξη από τον ιό HPV και πάνω από το 25% του πληθυσμού πάνω από 40 ετών έχει μολυνθεί με τον ιό HSV-2. Με αντίστοιχους υπολογισμούς, ο ετήσιος αριθμός των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων εύκολα υπερβαίνει το 1.000.000.000, δηλαδή συμβαίνει περισσότερο από μια λοίμωξη για κάθε 3 ενηλίκους μεταξύ 15 και 49 ετών, ενώ είναι βέβαιο ότι και με την εκτίμηση των δεδομένων σε αυτά το πλαίσιο υποεκτιμάμε το πρόβλημα.

Σε όλες τις χώρες, αυξανόμενες προσπάθειες ώστε να μπορούν να παρέχονται υπηρεσίες υγείας σε ασυμπτωματικές ή ελάχιστα συμπτωματικές με το μαζικό προσυμπτωματικό έλεγχο (screening) και την ενημέρωση του συντρόφου.

Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες η εφηβική μητρότητα σημαίνει τελικά μητρότητα με ένα γονέα, διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, κοινωνική απομόνωση και επαναλαμβανόμενους κύκλους ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Σε αυτές τις χώρες η χρήση μεθόδων αντισύλληψης δεν είναι το πρόβλημα, αλλά το πρόβλημα είναι η ανεπάρκεια στη χρήση νέων μεθόδων επαρκούς αντισύλληψης που παράλληλα θα λαμβάνονται σωστά. Ακόμα και σε χώρες όπως η Αγγλία, όπου η αντισύλληψη παρέχεται δωρεάν, περίπου το 1/4 των κυήσεων καταλήγουν σε έκτρωση.

Τα φαινόμενα της φυσικής και σεξουαλικής βίας, αναφέρονται σε 1 στις 2 έως και 1 στις 6 γυναίκες και είναι ένας υποκείμενος παράγοντας κινδύνου για πολλά από τα προβλήματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

Η άσκηση βίας σε γυναίκες και κορίτσια είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος που μειώνει τα επίπεδα υγείας των γυναικών, ειδικά σε σχέση με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Αντίστοιχη βία στην ουσία αποτελεί καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επακόλουθο της ανισότητας μεταξύ των φύλων. Η πιο συχνή και καλύτερα τεκμηριωμένη μορφή βίας, φυσική, σεξουαλική ή συναισθηματική, είναι η οικογενειακή βία, καθώς και η σεξουαλική βία. Η άσκηση βίας από το σύντροφο είναι παγκόσμια διαδεδομένη και συμβαίνει τόσο σε ανεπτυγμένες όσο και σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Η βία και η απειλή βίας επηρεάζει πολλούς τομείς γυναικείας υγείας, ειδικά σε σχέση με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία. Οι γυναίκες που ζουν μέσα σε βίαιες σχέσεις είναι συχνά ανίκανες να κάνουν από μόνες τους σεξουαλικές και αναπαραγωγικές επιλογές, μπαίνουν δε σε μεγάλο κίνδυνο πρώιμης και ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. Αυτή η απουσία επιλογής αφορά είτε σε ανεπιθύμητη σεξουαλική πράξη είτε στο ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ή να κάνουν σωστή χρήση αντισύλληψης και προφυλακτικών.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει εξετάσει διεξοδικά το ζήτημα της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων και δράσεων σε διάφορα επίπεδα. Η πολιτική καθορίζεται κυρίως από συστάσεις προς τα κράτη-μέλη και τις υποψήφιες για ένταξη χώρες να επανεξετάσουν την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου της διάσκεψης του Πεκίνου και την τήρηση των διεθνών διακηρύξεων για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η έννοια της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων πρέπει ωστόσο να ενισχυθεί, τόσο στην Ε.Ε. όσο και στις υποψήφιες για ένταξη χώρες. Οι βασικές αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής δε διαφέρουν από αυτές που αφoρούν στη χώρα μας και εναρμονίζονται με δράσεις για την μείωση των επιπέδων της εφηβικής εγκυμοσύνης, την αντιμετώπιση προβλημάτων σεξουαλικότητας, την άσκηση βίας κατά την εγκυμοσύνη ή την ποιότητα ζωής κατά την εμμηνόπαυση, τα οποία αποτελούν θέματα ολοένα και αυξανόμενου ενδιαφέροντος.

Ευγένιος Κουμαντάκης
Ομ. Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρίας Αναπαραγωγικής Ιατρικής

Βιβλιογραφία

Bray F, Ferlay J; Soerjomataram I; Siegel RL, Torre LA, Ahmedin J, Global Cancer Statistics 2018: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries.CA CANCER J CLIN 2018;68:394–424.https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.3322/caac.21492.

World Health Organization.The Global Strategy for Women’s, Children’s and Adolescents’ Health, 2016-2030.https://www.who.int/life-course/partners/global-strategy/en/

Trends in maternal mortality: 2000 to 2017: estimates by WHO, UNICEF, UNFPA, World Bank Group and the United Nations Population Division. Geneva: World Health Organization; 2019.

Ganchimeg T, Ota E, Morisaki N, et al. Pregnancy and childbirth outcomes among adolescent mothers: a World Health Organization multicountry study. BJOG 2014;121 Suppl 1:40–8.

Althabe F, Moore JL, Gibbons L, et al. Adverse maternal and perinatal outcomes in adolescent pregnancies: The Global Network’s Maternal Newborn Health Registry study. Reprod Health 2015;12 Suppl 2:S8.

Say L, Chou D, Gemmill A, Tunçalp Ö, Moller AB, Daniels JD, et al. Global Causes of Maternal Death: A WHO Systematic Analysis. Lancet Global Health. 2014;2(6): e323-e333.

Strategies towards ending preventable maternal mortality (‎EPMM)‎.Geneva: World Health Organization; 2015.

Kantorová V, Wheldon MC, Ueffing P, Dasgupta ANZ (2020) Estimating progress towards meeting women’s contraceptive needs in 185 countries: A Bayesian hierarchical modelling study. PLoS Med 17(2):e1003026. https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1003026

 United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Family Planning and the 2030 Agenda for Sustainable Development. New York: United Nations. https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/familyPlanning_DataBooklet_2019.pdf

Family Planning Can Reduce High Infant Mortality Levels. Guttmacher Institute. https://www.guttmacher.org/sites/default/files/report_pdf/ib_2-02.pdf

1994 CAIRO CONFERENCE PROMPTED ‘NO LESS THAN A REVOLUTION’, POPULATION AND DEVELOPMENT COMMISSION TOLD. Commission on Population and Development, Thirty-seventh Session, 5th and 6th Meetings, United Nations, Meetings Coverage and Press Releases, 24 March 2004

World Health Organization (WHO).  Report on Sexual Health: Report of a Technical Consultation on Sexual Health 28–31 January 2002, Geneva; World Health Organization: Geneva, Switzerland, 2006.

Ketting, E.; Friele,  M.; Michielsen, K. Evaluation of holistic sexuality education: A European expert group consensus agreement. Eur. J. Contracept. Reprod. Health Care 2016, 21, 68–80. [CrossRef] [PubMed]

Blum,  R.W.;  Astone, N.M.;   Decker, M.R.;  Mouli, V.C.  A  conceptual framework for  early adolescence: A platform for research. Int. J. Adolesc. Med. Health 2014, 26, 321–331. [CrossRef] [PubMed]

Woog, V.; Kågesten, A. The Sexual  and Reproductive  Health Needs of Very  Young Adolescents  Aged 10–14 in Developing Countries: What Does the Evidence Show? Guttmacher Institute: New York, NY, USA, 2017.

World Health Organization (WHO). Measuring Sexual  Health:  Conceptual  and Practical Considerations  and Related Indicators; World Health Organization: Geneva, Switzerland, 2010.

Harden, K.P. A sex-positive framework for research on adolescent sexuality. Perspect. Psychol. Sci. 2014, 9, 455–469. [CrossRef] [PubMed]

Winter, V.R.; Satinsky, S. Body  appreciation, sexual relationship status, and protective sexual behaviors in women. Body Image 2014, 11, 36–42. [CrossRef] [PubMed]

Bleidorn, W.; Arslan, R.C.; Denissen, J.J.; Rentfrow, P.J.; Gebauer, J.E.; Potter, J.; Gosling, S.D. Age and  gender differences in self-esteem—A cross-cultural window.  J. Pers. Soc. Psychol.  2016, 111, 396–410.  [CrossRef] [PubMed]

Rasmussen, A.R.;  Wohlfahrt-Veje, C.; de  Renzy-Martin, K.T.; Hagen, C.P.;  Tinggaard, J.; Mouritsen,  A.; Mieritz, M.G.; Main, K.M. Validity of self-assessment of pubertal maturation. Pediatrics 2015, 135, 86–93. [CrossRef] [PubMed]

Silva, R.N.A.; van de Bongardt, D.; Baams, L.; Raat, H. Bidirectional associations between adolescents’ sexual behaviors and psychological well-being. J. Adolesc. Health 2018, 62, 63–71. [CrossRef] [PubMed]

 Winter, V.R. Toward a Relational Understanding of Objectification, Body  Image, and Preventive Sexual Health. J. Sex Res. 2017, 54, 341–350. [CrossRef] [PubMed]

Ganatra, B.;  Faundes, A.  Role  of  birth spacing, family planning services, safe  abortion services and post-abortion care  in  reducing maternal mortality.  Best Pract.   Res.   Clin.   Obstet.   Gynaecol.   2016,  36, 145–155. [CrossRef] [PubMed]

Apter, D.; Zimmerman, Y.; Beekman, L.; Mawet, M.; Maillard, C.; Foidart, J.M.; Coelingh Bennink, H.J. Bleeding pattern and cycle control with estetrol-containing combined oral  contraceptives: Results from a phase II, randomised, dose-finding study (FIESTA). Contraception 2016, 94, 366–373. [CrossRef] [PubMed]

Beeson, T.; Mead, K.H.;  Wood, S.; Goldberg, D.G.;  Shin,  P.; Rosenbaum, S. Privacy and Confidentiality Practices In  Adolescent Family Planning Care At  Federally Qualified Health Centers.  Perspect.   Sex. Reprod. Health 2016, 48, 17–24. [CrossRef] [PubMed]

Apter, D. Contraception options: Aspects unique to adolescent and young adult. Best Pract.  Res.  Clin. Obstet. Gynaecol. 2017. [CrossRef] [PubMed]

Lindh, I.; Skjeldestad, F.E.; Gemzell-Danielsson, K.; Heikinheimo, O.; Hognert, H.; Milsom, I.; Lidegaard, Ø. Contraceptive use in the Nordic countries. Acta Obstet. Gynecol. Scand. 2017, 96, 19–28. [CrossRef] [PubMed]

Black, A.; Guilbert, E.; Costescu, D.; Dunn, S.; Fisher, W.; Kives, S.; Mirosh, M.; Norman, W.V.; Pymar, H.; Reid, R.; et al. Society  of Obstetricians and Gynaecologists of Canada. Canadian Contraception Consensus (Part  1 of 4). J. Obstet. Gynaecol. Can. 2015, 37, 936–942. [CrossRef]

IPPF, European Network, United Kingdom, UK Registered Charity No. 229476

Trends in maternal mortality: 2000 to 2017: estimates by WHO, UNICEF, UNFPA, World Bank Group and the United Nations Population Division. Geneva: World Health Organization; 2019.

Ganchimeg T, Ota E, Morisaki N, et al. Pregnancy and childbirth outcomes among adolescent mothers: a World Health Organization multicountry study. BJOG 2014;121 Suppl 1:40–8.

Althabe F, Moore JL, Gibbons L, et al. Adverse maternal and perinatal outcomes in adolescent pregnancies: The Global Network’s Maternal Newborn Health Registry study. Reprod Health 2015;12 Suppl 2:S8.

Say L, Chou D, Gemmill A, Tunçalp Ö, Moller AB, Daniels JD, et al. Global Causes of Maternal Death: A WHO Systematic Analysis. Lancet Global Health. 2014;2(6): e323-e333.

World Health Organization and United Nations Children’s Fund. WHO/UNICEF joint database on SDG 3.1.2 Skilled Attendance at Birth. Available at: https://unstats.un.org/sdgs/indicators/database/

Strategies towards ending preventable maternal mortality (‎EPMM)‎.Geneva: World Health Organization; 2015.

Kantorová V, Wheldon MC, Ueffing P, Dasgupta ANZ (2020) Estimating progress towards meeting women’s contraceptive needs in 185 countries: A Bayesian hierarchical modelling study. PLoS Med 17(2):e1003026. https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1003026

United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Family Planning and the 2030 Agenda for Sustainable Development. New York: United Nations. https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/familyPlanning_DataBooklet_2019.pdf

Family Planning Can Reduce High Infant Mortality Levels. Guttmacher Institute. https://www.guttmacher.org/sites/default/files/report_pdf/ib_2-02.pdf

Family Planning: A Global Handbook for Providers. 2018 World Health Organization and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260156/9780999203705-eng.pdf?sequence=1